Stelpstra heeft wel een vermoeden waarom juist hij is gevraagd als clusterregisseur voor Noord-Nederland. “De afgelopen jaren had ik klimaat- en energie in mijn portefeuille als gedeputeerde voor de Provincie Drenthe. Wat ooit begon als een bescheiden deel van mijn werkzaamheden is de afgelopen jaren explosief gegroeid. In die functie zat ik ook aan de elektriciteitstafel van het Klimaatakkoord en werkte ik mee aan de regionale energiestrategie (RES, red.) voor Drenthe. De energietransitie heeft niet alleen invloed op de industrie, maar heeft ook impact op de gebouwde omgeving en het transport. Het is de kunst om al die belangen mee te laten wegen zonder teveel tijd te verliezen."

In de startblokken

Stelpstra is blij dat hij zijn missie kan voortzetten als clusterregisseur voor Noord-Nederland: “Je kunt je voorstellen dat energie in het voormalige gaswinningsgebied bovenaan de agenda’s staat en maatschappelijk gevoelig ligt. Tegelijkertijd bespeur ik dankzij die gaswinningsproblematiek veel wil bij de industrie om snel stappen te zetten in verduurzaming vzan hun productiemiddelen. Grote gasverbruikers willen graag elektrificeren of bereiden zich al voor op de inzet van waterstof. Aardappelfabrikant Avebe investeerde al in e-boilers. En utiliteitsleverancier Getec ontwikkelde alvast branders voor het bedrijvenpark in Emmen die zowel aardgas als waterstof kunnen verbranden.

Helaas speelt ook hier de congestieproblematiek. Noord-Nederland kwam vooral in het nieuws met zonneparken die niet meer konden worden aangesloten. Maar ook aan de afnamekant lopen de netten vol. Dat betekent dat bedrijven die zonder dwang of druk willen investeren in verduurzaming nu noodgedwongen moeten wachten tot de omstandigheden verbeteren. Ik hoop die bedrijven de komende jaren handelingsperspectief te kunnen bieden en in ieder geval de dialoog open te houden tussen de belanghebbenden.”

Spraakverwarring

De ervaring die Stelpstra opdeed bij de opstelling van de RES, wil hij graag inzetten bij het noordelijke industriecluster. “Mijn ervaring is dat het opstellen van zo’n gezamenlijk document veel tijd kost, maar dat je die geïnvesteerde uren later dubbel en dwars terugverdient. Bedrijven, overheden, netbeheerders en burgers streven in hoofdlijnen dezelfde doelen na. Ze spreken alleen een andere taal. Dan kan je beter van tevoren drie keer checken of je allemaal hetzelfde bedoelt dan dingen achteraf proberen te lijmen.”

De Industrietafel Noord-Nederland is ook na de oplevering van het Klimaatakkoord doorgegaan met zijn overleggen. Stelpstra hoort daar veel positieve geluiden, al maken bedrijven zich ook zorgen. “De industrie zou een deel van de oplossing kunnen bieden voor de netcongestieproblematiek. Bijvoorbeeld door productie tijdelijk terug te draaien als de netten vol dreigen te lopen. Voor veel bedrijfsprocessen is dat echter nog niet zo eenvoudig. Bovendien ziet de industrie dat veel wet- en regelgeving nog is gebaseerd op het oude energiesysteem. Bedrijven die flexibel willen leveren via hybride boilers, worden ontmoedigd doordat ze de milieuvergunning overschrijden als ze overschakelen naar aardgas. Dat soort tegenstrijdige prikkels in de wetgeving zouden we met zijn allen moeten kunnen oplossen.”

Pragmatisch

Zijn eigen rol ziet Stelpstra dan ook vooral als verbinder. “Als je met de juiste mensen op het juiste niveau praat, kom je er altijd wel uit. Ik zie in de bestuurlijke praktijk echter nog wel eens dat partijen te lang blijven doorpraten omdat ze liever zelf een probleem willen oplossen dan de gedeputeerde, burgemeester of minister er mee lastig te vallen. Die tijd hebben we helaas niet. Laat mij dan maar de keuze maken of we een project escaleren en de betrokken bestuurders erbij halen.

Ik ben me er tegelijkertijd van bewust dat er al veel overleg en plannen vooraf zijn gegaan aan de benoeming van de clusterregisseur. Samen met mijn team hoop ik die kracht en kennis nog effectiever in te zetten. Ik verwacht dan ook in het begin heel wat kopjes koffie te drinken met de verschillende stakeholders. Maar daarna wil ik graag zo snel mogelijk de handen uit de mouwen steken. Je kunt soms verzanden in processen, procedures en programma’s terwijl we nu vooral een pragmatische aanpak nodig hebben. Je mag groot denken, maar moet vooral klein doen. De energietransitie is een proces van de lange adem en de congestieproblematiek is niet volgend jaar opgelost. Maar je moet je niet verliezen in de complexiteit. Ik hoop dan volgend jaar ook de eerste successen te kunnen vieren.”

Meer weten?

Overzichtspagina clusterregisseurs