"Want zonder RVO en overheid waren we zeker niet waar we nu zijn.", zegt Ioniqa's business developer Maarten Stolk. Ioniqa begon ruim 10 jaar geleden als kleine spin-off van de Technische Universiteit Eindhoven, en is nu een wereldspeler aan het worden in de chemische recycling van polyethyleentereftalaat, ofwel PET. Dat materiaal, vooral bekend van frisdrankflessen, vormt een flink deel van de afvalberg.
Bijzondere methode
Kort gezegd is de methode van Ioniqa bijzonder omdat er geen kwaliteitsverlies optreedt, zoals bij mechanische recycling. Een door het bedrijf ontwikkelde katalysator breekt PET-afval chemisch af en ontkleurt het, waarna er pure, nieuwe grondstof overblijft. Hierdoor kan Ioniqa PET-afval dat niet mechanisch te recyclen is, upcyclen naar een materiaal dat in kwaliteit en prijs kan concurreren met nieuw PET. Dit proces is eindeloos te herhalen met 75% minder CO2 uitstoot dan bij traditionele productie vanuit olie. Het blijkt een gewild product in een wereld waarin steeds strengere regels gelden voor hergebruik, maar waar afnemers wél om hoge kwaliteit vragen. De vraag naar hoogwaardig recyclaat stijgt daardoor gestaag, en de techniek van Ioniqa kan daarin voorzien.
Wij leveren een bouwsteen
Ioniqa heeft sinds 2019 een eigen fabriek in Geleen, maar gaat niet de markt op als bedrijf dat zelf grote faciliteiten neerzet. Dat is ondoenlijk voor een bedrijf van deze omvang. In plaats daarvan verkoopt het technische kennis, licenties op de katalysator en de patenten voor het procedé. Zo is de beoogde vergroening sneller te bereiken en een breder bereik te krijgen. Ook de markt speelt een rol. Er zijn in Europa maar 8 producenten van PET-flessen, en wereldwijd zijn het er zo'n 60. "Wij leveren een bouwsteen, en die is ook buiten de voedsel- en drankenindustrie interessant", zegt Stolk. "Hierdoor is er ook interesse uit andere markten, zoals recyclers en de specialty chem-markt."
Steun RVO van vitaal belang
Dat er in Geleen wel een eigen fabriek staat, die zo’n 10% van het Nederlandse PET kan recyclen, kwam vooral omdat de markt bewijs wilde zien dat het procedé op een relevante schaal is toe te passen. En daarbij was de steun van RVO van vitaal belang. "We hebben tussen de ontdekking van het procedé en nu gebruik gemaakt van de specifieke instrumenten die RVO beschikbaar stelt voor de verschillende fases van het innovatieproces", vertelt Stolk. "Van de laboratoriumfase via een proeffabriek in Rotterdam tot de vestiging in Geleen; er was altijd wel een product of subsidie die we konden gebruiken. De fabriek van nu had zonder innovatiekrediet niet kunnen bestaan."
Goede match met RVO
Volgens Stolk zag RVO al snel in dat het product van Ioniqa potentie had, en wist het bedrijf tegelijkertijd steeds met een goed verhaal te laten zien waarom het innovatiewaardig is: "We hadden gewoon een goede match. RVO stelt overheidsinstrumenten ter beschikking die marktfalen kunnen corrigeren, en die aansluiten op de behoefte van bedrijven als Ioniqa. Enkele voorbeelden hiervan zijn het Innovatiekrediet, dat Ioniqa heeft gebruikt voor gedeeltelijke financiering van de fabriek, en een DEI-subsidie. Zonder RVO en overheid waren we zeker niet zo ver als we nu zijn. Het Innovatiekrediet heeft voor Ioniqa het verschil gemaakt."
Hoop voor aanpakken van 'plastic soep'
Nadat de fabriek in Geleen van start ging, is het hard gegaan. Ioniqa groeide in een jaar van 20 naar 45 werknemers en werd in 2019 door de overheid uitgeroepen tot Nationaal Icoon op het gebied van innovatie. "Dat was heel goed voor ons. Het gaf heel veel exposure en opende deuren." In datzelfde jaar verwerkte Ioniqa voor Coca-Cola PET-afval uit de Middellandse Zee tot nieuwe flessen, iets waarmee het volgens Stolk heeft laten zien dat er hoop is voor het verwerken van de 'plastic soep'. "Daar willen we absoluut in de toekomst mee verder." In 2020 en 2021 haalde het bedrijf met 2 financieringsrondes miljoenen euro's op, en wist het tijdens de coronapandemie ondanks alle beperkingen en massale personeelsuitval toch door te draaien.
De komende tijd zoekt Ioniqa naar uitbreiding, allereerst in Europa en het Verre Oosten. In Europa maken almaar strengere regels chemische recycling interessanter. Nieuwe PET moet uit steeds hogere percentages recyclaat bestaan, en bij gebruik van alleen maar mechanisch gerecycled PET leidt dat tot kwaliteitsverlies: de helderheid van nieuwe flessen neemt af. "We weten dat de kwaliteit van ons gerecyclede PET beter is, en dat er dus hogere percentages te gebruiken zijn. Precies wat de markt momenteel zoekt", zegt Stolk. In het Verre Oosten zijn wetten en regels in landen als Zuid-Korea en Japan de afgelopen jaren flink aangescherpt, en ook in China speelt recycling een steeds grotere rol.
Daarnaast wil Ioniqa zijn procedé als platformtechnologie gaan aanbieden. De basis die het met PET heeft gelegd, wil het gaan inzetten voor andere plastics, maar ook voor andere bronnen, zoals polyester kleding. Daar gaat nog vele malen meer afval in om dan bij flessen. "Er zit dus veel potentie in", zegt Stolk. "We hebben er al commerciële tests mee gedaan, en die verliepen heel positief. In 2030 komt er waarschijnlijk ook strengere Europese regelgeving voor de recycling van die kleding, net als nu al met de flessen gebeurt. En daarom ontstaat er urgentie op de markt. Er wordt nu al gevochten om deze grondstof."
Circulariteit van plastics breed stimuleren
Bij die nieuwe ontwikkelingen zal RVO zeker weer een rol spelen, vertelt Stolk. "Bij elke nieuwe stap komen we weer innovatieve uitdagingen tegen. En alle facetten die we met PET hebben doorlopen, zullen we in een bepaalde mate weer over moeten doen voor andere ruwe materialen. We willen als bedrijf zo breed mogelijk inzetten om de circulariteit van plastics te stimuleren. Om bij al die projecten producenten écht te laten zien dat het op een bepaalde schaal werkt, heb je overbrugging nodig. Die is niet altijd makkelijk te financieren vanuit investeerders. We komen steeds meer in de positie dat we zelf inkomsten genereren voor een solide bedrijfsvoering, maar voor verdere innovaties zullen we ook weer terugkomen bij de financieringsinstrumenten van RVO. Want zonder geld geen innovatie!"
Innovatiekrediet
Zoekt u financiering voor de technische ontwikkeling van een innovatief product, dienst of proces? Kijk dan wat het Innovatiekrediet voor u kan betekenen.
Dit artikel verscheen in mei 2022 op RVO.nl.