Grote kans dat je nog nooit van siliciumcarbide (SiC) hebt gehoord. Toch is het in vele producten terug te vinden. Het is zeer hard, hittebestendig materiaal. Alleen diamant is harder. SiC zit onder meer in gietijzer en vuurvaste ovens, maar is ook een veelgebruikt slijpmiddel en snijgereedschap.

Restgassen

Het in het Groningse Farmsum gevestigde ESD-SiC produceert het materiaal naar eigen zeggen op de meest duurzame manier. Zo vangt het bedrijf de (rest)gassen op die bij de productie vrijkomen. Deze restgassen worden eerst ontzwaveld om er daarna via een stoomturbine elektriciteit mee op te wekken. 

Elektrisch proces

De opgewekte elektriciteit kan het bedrijf zelf goed gebruiken, want het proces van grondstof tot eindproduct is zeer energie-intensief. Energiemanager Gerard Bisschop heeft er dan ook een hoofdtaak aan om het energieproces zo efficiënt en goedkoop mogelijk te laten verlopen. Bisschop: “De productie van siliciumcarbide begint bij de grondstoffen zand en petroleumcokes. We mengen de 2 stoffen in de juiste verhouding en bouwen hier vervolgens een oven van. Door het reactiemateriaal wordt een kern van grafiet geplaatst, dat als stroomgeleider dient. Als we de grafietkern aansluiten op een spanningsbron, zorgt de weerstand in de kern ervoor dat de temperatuur oploopt tot ruim 2.500 °C. Bij deze temperatuur vindt de reactie tussen beide grondstoffen plaats en ontstaat siliciumcarbide.”

Energiekosten

Het zal niet verbazen dat deze productiemethode om zeer veel stroom vraagt. “Afhankelijk van de energieprijzen en productievolumes gebruiken we zo’n 300.000 MWh stroom per jaar”, zegt Bisschop. “Daarmee staan we in de top 10 van energieverbruikers in Nederland. De energiekosten vormen dan ook de helft van de totale kosten van onze producten. Waar we kosten kunnen besparen, doen we dat dan ook altijd. Dit mits de kwaliteit van onze producten niet in gevaar komt. De procescondities hebben namelijk wel degelijk invloed op ons product, of beter gezegd: de verhouding tussen A- en B-kwaliteit siliciumcarbide. We plannen dan ook zorgvuldig onze productie op de verwachte klantvraag en passen onze energiestrategie daar op aan.”

Zelfs het weerbericht kan de stroomprijzen positief, dan wel negatief beïnvloeden.

Voor de productiebehoefte koopt Bisschop, namens ESD-SiC, de stroom rechtstreeks op de energiebeurs. “Om de productiezekerheid en kosten in balans te houden, kopen we een mix van producten. Een deel leggen we voor langer vast, maar we kopen ook in op de EPEX-spotmarkt. Je kunt dan nog kiezen voor de day ahead-markt (dag van tevoren) of de intraday-markt (tot 5 minuten van tevoren). Om dat goed te doen, moet je wel inzicht hebben in het energiesysteem door relevant nieuws zorgvuldig te volgen. Er hoeft bijvoorbeeld maar een LNG-staking in Australië te zijn en de prijzen schieten omhoog. Omdat gascentrales steeds meer afhankelijk zijn van LNG, beïnvloedt dit soort berichtgeving de stroomprijs. Zelfs het weerbericht kan de stroomprijzen positief dan wel negatief beïnvloeden. De energieprijs is, net als de prijzen van aandelen, voor een deel afhankelijk van sentiment. Door hier goed op in te spelen, kan je flink besparen op de energiekosten.”

Onbalansmarkt

Een voor ESD-SiC interessante extra optie vormt de onbalansmarkt. Bisschop: “Ons proces is redelijk eenvoudig te regelen. We kunnen binnen seconden de stroomtoevoer naar de ovens aan- of uitzetten. Natuurlijk moet je rekening houden met de opstart van de oven, maar als deze eenmaal op temperatuur is, houdt hij dit wel enige uren vast. Dat interval kunnen we gebruiken om de netbeheerder te ondersteunen bij de netbalancering. We werken daarvoor samen met energiebedrijf Engie.

Door capaciteit aan te bieden, kunnen we tot 10% van de stroomprijs besparen. En als we ons vermogen moeten terugdraaien, krijgen we de onbalansprijs, die stukken hoger is.

Engie handelt voor ons op de aFRR-markt, wat staat voor automatic frequency Restauration Reserve. In overleg met ons biedt Engie zo’n 20 MW capaciteit aan bij netbeheerder TenneT. Daarvoor ontvangen we een vaste vergoeding, dat wordt verhoogd als daadwerkelijk van de capaciteit gebruik wordt gemaakt. Op die manier kunnen we tot 10% van de stroomprijs besparen, wat op ons verbruik zeer interessant is. En als we daadwerkelijk ons vermogen moeten terugdraaien, krijgen we de dan geldende onbalansprijs, die stukken hoger is.”

Stroom doorverkopen

Als energiegrootverbruiker werd ESD-SiC hard geraakt toen vorig jaar de energieprijzen de lucht inschoten door de Oekraïne-crisis. Bisschop: “Als je zoveel energie gebruikt als wij, voel je als een van de eersten de klappen. De prijzen stegen op den duur zo hard, dat het interessanter werd om de reeds ingekochte stroom door te verkopen. Nu zijn dit extreme scenario’s die je als bedrijf niet altijd kunt voorkomen. Het leert wel dat we als Nederland minder afhankelijk moeten worden van gasimport.”

Aanbodgestuurd produceren 

Met die laatste opmerking in gedachten heeft Bisschop nog wel een boodschap voor de Nederlandse industriële energiegrootverbruikers. “De energietransitie die is ingezet, maakt één ding duidelijk: je kunt niet blijven produceren zoals je gewend bent. De fossiele brandstoffen die we gewend zijn, zijn altijd beschikbaar en leveren continu hetzelfde vermogen. In de toekomst moet je je processen aanpassen aan het energieaanbod.

Omdenken is dus het devies: niet sturen op productietargets, maar op de energieprijs. Wie dat het beste doet, zou bestaansrecht kunnen behouden. Bedrijven kunnen nu al ervaring opdoen met de energiemarkt. Koop bijvoorbeeld een deel van je behoefte in op de over the counter markt (OTC). Dan creëer je flexibiliteit om in te kopen op de spotmarkten. Natuurlijk moet je zelf rekening houden met je risicoprofiel. Heb je bijvoorbeeld beschikking over noodvermogen of kan je voorraden opbouwen voor het geval dat de prijzen ineens stijgen?”

Intussen zet Bisschop alweer nieuwe stappen met power purchase agreements (PPA’s). Ofwel directe afnamecontracten van wind- en zonneparken. “We moeten wel blijven innoveren. Zeker nu de korting op de transportkosten afloopt. Wij maken namelijk gebruik van de volumekorting regeling, maar die wil de autoriteit consument en markt (ACM) afschaffen.”